21. Yüzyılda İşbirlikçi Öğrenme Yaklaşımı

İş birliği geçmişten günümüze başarılı ürünler ortaya koyma sürecinde en etkili yöntemlerden birisi olmuştur. İş birliği sayesinde birçok büyük şirketler ortaya çıkmış, problemler daha kolay çözüme kavuşmuştur. Eğitimde de işbirlikçi yaklaşımla birlikte özellikle proje-tabanlı öğrenme ve problem çözme becerilerinin gelişmesin Sizlere bu yazıda işbirlikçi öğrenme nedir, işbirlikçi öğrenmenin önemi nedir, işbirlikçi öğrenmenin faydaları nelerdir akademik çalışmalardan da kanıtlar sunarak açıklamaya çalışacağım.

İş Birliği Nedir?

İş birliği belli bir hedefe ulaşmak ya da bir görevi tamamlamak için bir araya gelerek güçlü ilişkiler kurma ve bu ilişkileri etkili bir şekilde kullanmak olarak tanımlanmaktadır (Roschelle & Teasley, 1995). Yapılan bu tanıma göre iş birliği yapabilmek için bir hedefin olması ve bu hedefe ulaşmak için çalışmanın olduğu görülmektedir. Örneğin, evde bir kek yapmak için birkaç kişiye görev vermek ve bu sorumlulukların birleşimi sonucunda o keki ortaya çıkarmak iş birliği örneği olarak verilebilir. İş birliği sürecinde önemli noktalardan birisi de bireylerarası beceriler, iletişim becerileri, bilgi paylaşımı gibi becerilerin var olmasıdır  (Indeed.com, 2020). Bununla birlikte, kişileri bir araya getirip birlikte çalışın demek iş birliğini tam olarak ifade etmemektedir (Knight & Bohlmeyer, 1990). Bunun yerine, iş birliği için gerekli olan beceriler doğru bir şekilde önceden belirtilmelidir (Webb & Farivar, Promoting helping behavior in cooperative small groups in middle school mathematics, 1994). Yani iş birliği sağlanabilmesi için öncelikle kişilerin iş birliği kavramının ne olduğunu, bunun için neler gerektiğini bilmesi gerekmektedir. Herhangi bir iş için bir araya gelip yapılan her çalışma iş birliğidir demek doğru olmayacaktır.

Eğitimde İşbirlikçi Öğrenme

İşbirlikçi öğrenme okullarda da özellikle son yıllarda projelerin artması ile birlikte yaygınlaşan bir kavram haline geldi. Zira, işbirlikçi öğrenmenin temelinde olan kavramlardan birisi de proje temelli öğrenmedir. İş birliğinin tanımına bakıldığında, bir süreçte iş birliği sağlanabilmesi için o sürecin bir proje veya bir görev süreci olması elzemdir. Eğitim ortamında birçok farklı alanda yapılan projelerin, öğrenciler arasında iş birliğini arttırdığını söylemek mümkündür. Bu durumu okullarda yapılan gerek eTwinning projelerinde gerek Erasmus+ projelerinde gerekse diğer bütün projelerde açıkça görmekteyiz. Birçok araştırmacı işbirlikçi çalışmaların öğrencilerin öğrenmesini ve üretkenliğini arttırdığı ifade ederken, iş birliğinin projelerde ne denli önemli olduğunu görebiliriz (Kumpulainen & Mutanen, 2000). Ayrıca, herhangi bir sorunu çözmede işbirlikçi çalışmaların bireylerin birbirlerinin fikirlerini ve ön bilgilerini oluşturmaya imkan sağladığını ve bu sürecin sonunda yaratıcı bir ürünün ortaya çıktığı ifade edilmektedir (Huang, ve diğerleri, 2010). Tüm bu bilgilere dayanarak, işbirlikçi öğrenmenin karşılıklı fayda sağlayarak eğitim ortamında, paylaşmayı, bilgi inşa etmeyi, farklı fikirlere saygı duymayı ve başkalarından öğrenmeyi sağladığını belirtebiliriz.

İşbirlikçi öğrenmenin eğitim ortamında uygulayan ülkelere bakıldığında karşımıza çok önemli devletler çıkmaktadır. Yazılan bir rapora göre işbirlikçi öğrenme, ABD, Avustralya ve İsrail gibi devletlerin ilkokul eğitimlerinin önemli bir parçası olarak görülmektedir (Webb & Mastergeorge, 2003). Bu durum işbirlikçi öğrenme yaklaşımının küçük yaşlar için de önemli olduğunun bir vurgusudur. Ayrıca, Johnson ve Johnson’a (2000) göre işbirlikçi öğrenme ilkokul gibi çok erken yaşta başladığı gibi mezun olduktan sonra da uygulanabilecek bir yaklaşımdır. Buna göre işbirlikçi öğrenmenin yaş aralığı açısından 6 ila 7 yaşlarından başladığını ve daha büyük yaşlarda da uygulanabildiğini ifade edebiliriz.

Eğitimde işbirlikçi öğrenmenin önemine bakıldığında birkaç noktanın ön plana çıktığı görülmektedir. Öncelikle işbirlikçi öğrenme sürecinde bütün öğrenciler sürecin işine dahil olarak aktif öğrenme gerçekleştirme fırsatı bulmaktadır. 21.yüzyıldaki eğitim yaklaşımları dikkate alındığında, öğrencinin merkezde olduğu öğrenme ortamları için aktif öğrenme vazgeçilmez bir gereksinimdir. Bu açıdan işbirlikçi öğrenme bireylerin sürece daha çok katılması açısından önemli bir yaklaşımdır. Ayrıca, araştırmacılar doğru koşullar sağlandığında iş birliği içerisinde öğrenenlerin öğrenmeyi bireysel olarak öğrenenlerden daha iyi gerçekleştirdiklerini ifade etmişlerdir (Leopold & Smith, 2019). İşbirlikçi öğrenme bireylerin, ben olgusundan biz olgusuna geçmesi ve birlikte bir şeyleri başarabilmeyi görmesi açısından da önemli bir yaklaşımdır.

İşbirlikçi Öğrenme Yaklaşımının Faydaları

Bu bölüm aslında “Neden İşbirlikçi Öğrenme” sorusunun cevabı niteliğinde olacaktır. İşbirlikçi öğrenmenin faydalarını bir alana sığdırabilmek pek mümkün olmasa da Leopold & Smith (2019) bu faydaları aşağıdaki gibi 3 ayrı kategoride listelemiştir.

Sosyal Faydalar

• Kültürlerarası ve bireylerarası beceri gelişimini destekler
• Toplum bilincini ve akranlar arası desteği geliştirir
• Öğrencilerin sosyal ağlarını arttırır
• Perspektif kazanma, sivil katılımını sağlama, ırk ve kültürel katılımı arttırma ve farklılıklara uyum sağlama gibi demokratik becerileri arttırır

Psikolojik Faydalar

• Genel sınıf ve sınavlardaki başarısız olma kaygısını azaltır
• Kendine güven ve öz yeterlilik duygusunu geliştirir
• Duygusal olgunluk, insanlar hakkında iyimserlik ve güven gibi değerleri arttırır

Akademik Faydalar

• Ders içeriğiyle ilgili daha derinlemesine öğrenme gerçekleştirir
• Akademik performansı arttırır
• Kalıcılığı arttırır ve öğrenilen bilgiyi yeni bilgilere transfer etmeyi sağlar
• Problem çözme ve kritik düşünme becerilerini arttırır

İşbirlikçi öğrenmenin faydalarına bakıldığında başarı için gerekli birçok becerinin elde edilmesine olanak sağladığını görebiliriz. Hem sosyal anlamda hem psikolojik anlamda hem de akademik anlamda birçok faydaya sahip işbirlikçi öğrenme yaklaşımının 21. yüzyıl neslinin en çok ihtiyaç duyacağı yaklaşımlardan birisi olacağını ifade edebiliriz. Bu beceriler eğitim ve öğretim ortamında gerekli olduğu kadar okuldan sonra iş hayatının da vazgeçilmez becerilerinden birisi olacaktır. Nitekim, bir şirket yönetebilmek ve bu şirketin gelişimini sağlamak için iş birliği ve takım çalışması olmazsa olmazdır. Bill Gates, Steve Jobs, Henry Ford gibi insanlık tarihindeki önemli figürlerin iş birliği ve ekip çalışması ile ilgili sözleri zaten bu becerinin ne kadar önemli olduğu göstermektedir. Bu bilgiler doğrultusunda işbirlikçi öğrenmenin faydalarını genel olarak şu şekilde ele alabiliriz:

• İş birliği insanların problemleri çözmelerine yardımcı olur.
• İş birliği insanları bir araya getirir ve daha güçlü kılar.
• İş birliği insanların birbirlerinden öğrenmelerini sağlar.
• İş birliği iletişim için yeni kanallar açar.
• İş birliği ekip içindeki morali yüksek tutar.
• İş birliği öğrenme kalıcılığını yükselir.
• İş birliği insanları daha verimli ve üretken yapar.

Etkili Bir İş Birliği Nasıl Olmalıdır?

Bir projede etkili bir iş birliği olmazsa olmazdır. Etkili bir iş birliği için özellikle takım liderlerinde aşağıdaki özelliklerin bulunması gerekir.

Açık, Anlaşılır, Ölçülebilir Hedefler Belirlemek

Bir projede etkili bir iş birliği için ilk olarak açık, ölçülebilir hedefler belirlemek gerekir. Böylelikle bu projeye destek veren herkes başarıya giden yolda ne yapacaklarını açıkça anlamış olacaklardır. Bu durum ayrıca, bireyler arasında daha fazla iş birliği için güven duygusunu da arttıracaktır. Ayrıca, hedefi belirledikten sonra herkesin bu hedefe odaklanması ve bu projenin sonunda başarıya ulaşacaklarına inanması iş birliğini kuvvetlendirecektir.

Zorlukların Üstesinden Gelmek ve Suçlamadan Problemi Çözmek

Bir projede muhakkak hatalar yapılacak ve yanlış kararlar verilecektir. Bu gibi durumlarda soğukkanlı davranarak sorunun üstesinden gelmek için fikir alışverişi yapıp sorunun çözümüne odaklanmak gerekir. Bunun yerine, bireyler birbirini suçlarsa bu iş birliğini zedeleyerek ve projenin başarıya ulaşmasını engelleyecektir.

Açık Görüşlü Olmak

İş birliğinin gerçekleşmesi için yeni fikirlere, yeni düşüncelere de açık olmak gerekir. Her bir bireyin farklı düşünceleri olacaktır ve bunlar arasında başarıya gitmek için en doğru olanı seçmek iş birliğinin temel gerekliliğidir.

Başarıyı Alkışlamak

Bir projede elbette sonuçlar önemli bir yer teşkil etmektedir. Bununla birlikte, özellikle proje tabanlı öğrenmede süreç de oldukça önemlidir. İş birliği içinde yürüyen bir proje sürecinde doğru yapılan hareketlerin taktir edilmesi, bireyleri motive edecektir. Bunun sonucunda başarı da gelecektir. Başarıya giden yolda mücadele edenleri ve süreci doğru yönetenleri bireysel ve takım olarak ödüllendirmek gerekir.

Uzaktan Eğitimde İşbirlikçi Öğrenme Araçları

Uygulamanın Adı	Özelliği	Web Sitesi
Twiddla	Paylaşılabilir Beyaz Tahta	www.twiddla.com
Google Dokümanlar	Ortak Çalışmalar (Yazı, Sunum)	docs.google.com
Mindmeister	Kavram Haritası Oluşturma	www.mindmeister.com
Edmodo	Sanal Sınıflar	www.edmodo.com
Google Classroom	Sanal Sınıflar	classroom.google.com
Riseup Pad	Paylaşılabilir Beyaz Tahta	pad.riseup.net
Google Hangouts	Video Konferans	hangouts.google.com
Zoom	Video Konferans	www.zoom.us
Padlet	Dijital Pano	www.padlet.com
Bubbl	Kavram Haritası	https://bubbl.us/
Storyjumper	Online Hikaye Oluşturma	www.storyjumper.com
Mentimeter	Beyin Jimnastiği	www.mentimeter.com
Tricider	Tartışma	www.tricider.com

Kaynakça

Huang, D., Leon, S., Hodson, C., La Torre, D., Obregon, N., & Rivera, G. (2010). Preparing Students for the 21st Century: Exploring the Effect of Afterschool Participation on Students’ Collaboration Skills, Oral Communication Skills, and Self-Efficacy. Cresst Report, Graduate School of Education & Information Sciences. Los Angeles: University of California.

Indeed.com. (2020, Ocak 27). Collaboration Skills: Definition and Examples. Nisan 8, 2020 tarihinde Indeed.com: https://www.indeed.com/career-advice/career-development/collaboration-skills adresinden alındı

Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (2000). Cooperative learning methods: A meta-analysis. Cooperative Learning Center, Research Report. Minneapolis: University of Minnesota.

Knight, G. P., & Bohlmeyer, E. M. (1990). Cooperative learning and achievement: Methods for assessing causal mechanisms. S. Sharan içinde, Cooperative learning: Theory and research (s. 1-22). Praeger : Publishers.

Kumpulainen, J., & Mutanen, M. (2000). Mapping the dynamics of peer group interaction: A method of analysis of socially shared knowledge processes. H. Cowie, & G. Van der Aalsvoort içinde, Social interaction in learning and instruction (s. 141-161). Amsterdam: Pergamon.

Leopold, H., & Smith, A. (2019). Implementing Reflective Group Work Activities in a Large Chemistry Lab to Support Collaborative Learning. Education Science, 10(7), 1-19.

Roschelle, J., & Teasley, S. D. (1995). The Construction of Shared Knowledge in Collaborative Problem Solving. C. E. O’Malley içinde, Computer Supported Collaborative Learning (s. 69-97). Heidelberg: Springer-Verlag.

Webb, N., & Farivar, S. (1994). Promoting helping behavior in cooperative small groups in middle school mathematics. American Educational Research Journal, 31(2), 369-395.

Webb, N., & Mastergeorge, A. (2003). Promoting effective helping behavior in peer directed groups. International Journal of Educational Research(39), 13-97.