Neden sonuç ifadeleri adından da anlaşılacağı gibi bir olayda bir sonucun ortaya çıkmasını sağlayan nedenlerle o sonucun ilişkisidir. Çoğu zaman, bir etki bir çok nedenin bir sonucu olsa da bu ilişkiyi anlamak esasında zor bir durumdur. Aşağıdaki örnek neden sonuç cümleleri ile sizlere neden sonuç ilişkisini (Cause and effect) daha iyi anlatacağım.
Malzemeye Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Zayıf bir malzemeden yapılan sandalyeye oturursan o sandalye kırılır.
Neden: Zayıf malzeme
Sonuç: Sandalye kırıldı
Neden Sonuç Cümlesi: Zayıf malzemeden yapıldığı için sandalye kırıldı.
Harekete Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Üstüne atladığın için sandalye kırıldı.
Neden: Üstüne atladın
Sonuç: Sandalye kırıldı
Neden Sonuç Cümlesi: Üstüne atladığın için sandalye kırıldı.
Düşünceye Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Sandalyeye onun sağlam olduğunu düşündüğün için atladın.
Neden: Onun sağlam olduğunu düşünüp atladın
Sonuç: Sandalye kırıldı
Neden Sonuç Cümlesi: Sağlam olduğunu düşünüp atladığın için sandalye kırıldı.
Tasarıma Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Yapısal olarak stabil durmayan bir sandalyeye oturdun ve sandalye kırıldı.
Neden: Zayıf tasarım
Sonuç: Sandalye kırıldı
Neden Sonuç Cümlesi: Zayıf bir tasarımı olduğu için sandalye kırıldı.
Duruma Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Patates kızartması yediğinde onun çok sıcak olduğunu fark ettin ve dilini yaktın.
Neden: Kızartma sıcak
Sonuç: Dilin yandı
Neden Sonuç Cümlesi: Kızartma sıcak olduğu için dilin yandı.
Güdülenmeye Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Aç olduğun için yemek yiyorsun
Neden: Açsın
Sonuç: Yemek yiyorsun
Neden Sonuç Cümlesi: Aç olduğun için yemek yiyorsun.
Şansa Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Şansa bağlı durumlar sizin hayatınızda elinizde olmayan sebeplerle gerçekleşen kadere bağlı olaylardır. Mesela, yolda yürürken üzerinize yıldırım düşmesi şansa bağlı bir olaydır. Üstelik bu durum çok düşük bir ihtimal olduğu için yıldırım düşmesi insanlar tarafından kötü bir şans olarak görülür.
Neden: Kötü şans
Sonuç: Yıldırım çarptı
Neden Sonuç Cümlesi: Kötü şansa sahip olduğun için yıldırım çarptı.
Birden Fazla Nedene Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Aslında hayatınızdaki neden sonuç ilişkilerinde genelde birden fazla neden olur. Mesela, bir sınava gireceksin, bu sınava iyi çalışmadın ve öncesinde de bir şeyler yemedin. Kendini aç hissediyorsun. Sınava çalışmadığın ve aç olduğun için sınavdan düşük not aldın.
Nedenler: Sınava çalışmadın, açsın
Sonuç: Sınavdan düşük not aldın
Neden Sonuç Cümlesi: Sınava çalışmayıp sınava aç girdiğin için sınavdan düşük not aldın.
Birbirine Bağlı Çoklu Nedenlere Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Birbiriyle ilişki nedenler nasıl mı olur? Mesela sizin yine bir sınavın var. Sınav gününden önceki gün bisikletten düştün ve hastaneye gittin. Hastane ilginç bir şekilde çok kalabalıktı ve doktora görünmek için 6 saat bekledin. Hastaneden çıkıp eve gittiğinde hem çok yorgunsun hem de sınava çalışacak yeterli vaktin kalmadı.
Neden: Bisikletten düştün > Hastanede çok sıra bekledin > Sınava çalışacak yeteri kadar vaktin yoktu
Sonuç: Sınavdan düşük not aldın
Neden Sonuç Cümlesi: Bisikletten düşüp hastaneden geç gelip sınava çalışacak vakit bulamadığın için sınavdan düşük not aldın.
Kelebek Etkisine Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Biliyorum olayı abarttığımın farkındayım. Ama her şey neden sonuç cümleleri daha iyi anlaşılsın diye. Kelebek etkisi yaşanan bir olay sonucunda insanların geleceklerinin bu olaya bağlı olarak değiştiğine inanmalarıdır. Örneğin, ülkenizin milli takımı dünya kupası finalinde. Maç 1-0 devam ediyor ve sizin takımınız geride. Sonra oyuncularınızdan birisi bir fırsat yakalıyor ve çok kolay gol atacağı pozisyonda yer ıslak olduğu için ayağı kayıyor ve golü kaçırıyor. Ve bu kaçan golle takımınız dünya kupasından oluyor. Sonra bütün ülkece yaşanılan herhangi bir talihsiz olayı bu kaygan zemine bağlıyorsunuz. Zemin kaygan olduğu için felaketler başınıza geliyor gibi hissediyorsunuz.
Neden: Kaygan zemin
Önemli Sonuçları: Dünya kupasını kaybettiniz, belki de daha iyi bir geleceğe sahip olacak ulusunuzun geleceği değişti.
Neden Sonuç Cümlesi: Zemin kaygan olduğu için futbolcunuz golü yapamadı ve ülkenin geleceğini değiştirdi.
Zincirleme Tepkilere Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Yolda araçla gidiyorsun. Önündeki araç bir anda ani fren yaptı ve durdu. Sen de ani fren yaptın, duramadın ve araca çarptın. Arkandaki de ani fren yaptı, duramadı ve sana çarptı. Ona da aynı şekilde arkadaki araç çarptı.
Neden: Sen araca çarptın
Sonuç: Bütün araçlar zincirleme kaza yaptı.
Neden Sonuç Cümlesi: Sen araca çarptığın için bütün araçlar zincirleme kaza yaptı.
Temel Nedene Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Hayatınızda yaşadığın bazı olayların sebepleri direkt olarak görünen sebep olmayabilir. Onu etkileyen başka sebepler de vardır. Örneğin, dokunmatiği iyi olmayan bir yol bilgisayarına sahip bir aracın var. Trafikte bu araçla giderken şarkı değiştirmek istiyorsun ama dokunmatik buna bir türlü izin vermiyor. Bu sırada dikkatin dağılıyor ve öndeki araca çarpıyorsun. Görünen sebep ne? Dikkatsizlik. Ama kazanın temel nedeni dokunmatiğin düzgün çalışmaması.
Neden: Dokunmatiğin düzgün çalışmaması
Sonuçlar: Dikkatin dağıldı, araca çarptın
Neden Sonuç Cümlesi: Aracın dokunmatiği düzgün çalışmadığı için dikkatin dağıldı ve öndeki araca çarptın.
İhtimale Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Her olayın sebebi kesin olacak diye bir şey söz konusu değil. Bazen ihtimaller de bir neden olabilir. Mesela, biyologlar ormanlardaki ağaçların çürümesinin sebeplerinin %40’ının belli hastalıklardan kaynaklandığını söylüyorlar.
Neden: %40 hastalık ihtimali
Sonuç: Ağaçlar çürüyor
Neden Sonuç Cümlesi: %40 hastalık ihtimalinden dolayı ağaçlar çürüyor.
Eşzamanlı Nedenlere Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Bu çoklu nedenlere benzer gibi görünse de farkı aynı anda gerçekleşiyor olmasıdır. Mesela, ormanlar iklim değişiklikleri, hava olayları ve hastalıklardan dolayı yok oluyor.
Neden: İklim değişikliği, hava olayları, hastalıklar
Sonuç: Ormanlar yok oluyor
Neden Sonuç Cümlesi: Ormanlar iklim değişiklikleri, hava olayları ve hastalıklardan dolayı yok oluyor.
Beklenmedik Sonuçlara Bağlı Neden Sonuç İlişkisi
Örneğin, bilim insanları ya da mucitler plastik diye bir madde icat etmişler. Ve bu madde mutfaktan banyoya, araçlara, cihazlara kadar her alanda kullandığımız bir madde haline dönüşmüş. Ama sonradan anlaşılmış ki plastik sağlığa zararlı kanser yapan bir maddeymiş.
Neden: Plastiğin kullanılması
Sonuç: Kanser
Neden Sonuç Cümlesi: Plastik kullandıkları için insanlar kanser oluyor.
Gördüğünüz gibi birçok farklı durumda neden sonuç cümleleri ile ilgili örnekler sunmaya çalıştım. Bu şekilde neden sonuç ilişkisinin daha iyi kavranacağını düşünüyorum. Esasen neden sonuç cümlelerinde durum neden cümlesini sonuç cümlesine “Neden oldu?” sorusunu sorarak, sonuç cümlesini ise neden cümlesine “Ne oldu?” sorusunu sorarak bulabilirsiniz.
Yazımı faydalı bulduysanız eğer arkadaşlarınızla da paylaşırsanız memnun olurum. Eminim neden sonuç ilişkilerini anlamakta zorluk çeken birçok insan vardır.
