İnternet ve akıllı telefonların ortaya çıkışından bu yana, araştırmalar teknoloji bağımlılığıyla uğraşan insanların sayısındaki artışın altını çiziyor. Sürekli olarak internete ve diğer teknolojilere olan bağımlılık özellikle genç insanlarda toplumdan dışlanma korkusu yaratıyor. İnternette vakit geçiriyorken beyinde gerçekleşen değişimlerle beraber teknoloji bağımlılığı da davranışsal bağımlılıklar arasında kendisine yer bulmaya başladı. Teknoloji bağımlılığının ise ancak psikolojik tedavi merkezlerinde tedavisi mümkün olabiliyor. Bugün sizlere internet bağımlılığı ve teknoloji bağımlılığı nedir kısa şekilde anlatmaya çalışacağım.
eTwinning Nedir? Nasıl Kullanılır?
Teknoloji Bağımlılığı Nedir?
Teknoloji bağımlılığı teknolojinin gelişmesiyle beraber ortaya çıkan ve kendisine davranışsal bağımlılık kategorisinde yer bulan bir tür psikolojik ve ruhsal bozukluktur. Davranışsal bağımlılıklar ancak zihin sağlığı ve bağımlılık uzmanları tarafından fark edilebilirken ayrıca kumar gibi kötü alışkanlıkları da bünyesinde barındırır. Davranışsal bağımlılık bir davranışı kontrol etme, düzenleme ve kısıtlama gibi eylemleri yapamama durumu olarak tanımlanabilir. Teknoloji bağımlılığı ayrıca Saplantı Zorlantı Bozukluğu (Obsessive Compulsive Disorder – OCD) ile benzerlikler taşır.
Modern dünyada teknoloji kullanımındaki artış ve internete olan bağlılığın artışına tanıklık etmekteyiz. Bunun yanı sıra, bazı gençler normal internet kullanımının yanı sıra, kendisine okulunda, işinde, ailesinde ve sosyal hayatında olumsuz bir etki bırakan tabiri caizse internette kendi erişim alanı ve krallığını kurmuş durumda. İnternet ortamını artık normal bir hayat gibi gören ve artık orada belli etkinliklerine devam eden, gerçek hayatı sadece fizyolojik ihtiyaçlarını gidermek için kullanan bir genç nesilden bahsediyorum. Öyle ki, teknoloji bağımlılığını sadece internet bağımlılığıyla açıklamak zor, aynı zamanda bilgisayar oyunları, sosyal medya ve daha buna benzer aktiviteleri de içermektedir.
Teknoloji Bağımlılığı Nasıl Yaygınlaşıyor?
Açıkçası teknoloji bağımlılığıyla alakalı ne kadar insanın sıkıntı yaşadığını tam olarak bilmek oldukça zorken, 2012 yılında yapılan bir çalışmaya göre, insanların %4.4’ünün araştırmada geçen bağımlılık terimine göre “Patolojik (Ayrıksı) İnternet Kullanımına” sahip olduğu, %14’ünün ise yine araştırmada geçen terime göre “Maladaptif (Uyum bozan) İnternet Kullanımı” sahip olduğu belirtilmiştir.
Teknoloji bağımlılığıyla ilgili yapılan bazı diğer araştırmalar ise yaklaşık olarak internet kullanıcılarının %10’unun işi, sosyal hayatı ve aile hayatı ile ilgili sorunlara sahip olduğu belirtilmiştir. Buna ek olarak, bilgisayar oyunları ve sosyal medya uygulamaları gibi araçlar da bizim bağımlılık dürtülerimizi daha fazla arttırır hale geldi ve bizi bir “bağımlılık ve mecburiyet döngüsü” içerisine soktu.
Teknoloji Bağımlılığı Beyni Nasıl Etkiliyor?
Nörolojik açıdan bakılacak olursa, teknoloji bağımlılığının insana verdiği haz, umut ve ödülden kaynaklı bir şekilde beynin dopamin (mutluluk) hormonu ve daha başka mutlu edecek salgıları salgılamasına neden olmaktadır. Bahsi geçen bu ödül bir bilgisayar oyununda bir üst tura geçme ya da sosyal medyada beğenilme olabilir. Zaman geçtikçe insanlar sürekli olarak bu dopamin hormonuna hasret kalıyor ve aynı döngünün beyinde yaşanması için aynı şeyleri yapmaya devam ediyor. Aslında, teknoloji bağımlılığındaki gibi bütün bağımlılıkların temelinde yatan konu ise bu.
Teknoloji Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
Artık yaşadığımız bu teknoloji çağında insanlar teknolojik platform ve cihazlarla iç içe durumda. Peki bu teknoloji kullanımının normal seviyeleri aşarak bağımlılık seviyesine geçtiğini nasıl anlarsınız? Teknoloji bağımlılığı nasıl anlaşılır ve belirtileri nelerdir?
- Çevrimdışı etkinliklere olan ilginin azalması
- İnternetle olan bağ kesildiğinde agresifleşme
- Okul, iş, aile ve sosyal hayatta yaşanan sorunlara rağmen ısrarcı teknoloji kullanımı
- Çevrimiçi etkinliklerle sürekli kafayı meşgul etme. Çevrimdışı durumda bile sürekli geçmişte yaşanmış ve gelecekte yaşanması planlanan internet etkinlikleri
- Yetersiz temizlik. Evet yanlış duymadınız. Teknoloji bağımlılığı insanları temizliğine bile etki edebiliyor.
Gençler ve Teknoloji Bağımlılığı
Açıkçası gençlerde yani ergenlerde teknoloji bağımlılığının etkisini tam olarak görebilmek için ilerleyen zamanlarda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini düşünüyorum. Zira yapılan araştırmalardan elde edilen verilerin yeterliliği ciddi bir tartışma konusu. Bununla birlikte şu bir gerçek ki, ergenlik dönemi insanın öyle bir dönemidir ki, beynin sıkça kullanıldığı yollar ve eğimli olduğu alışkanlıkların daha az kullanılan yollara göre yetişkinlikte de kullanılmaya devam etmesine imkan sağlar. Daha sade bir ifadeyle, ergenlikteki alışkanlıklarınız yetişkinliğinizde de devam edecektir.
Daha önceki ifadelere göre, bağımlılıkta alınan haz ve ödüllendirme teknoloji kullanımını arttırırken gençleri sosyal hayattan uzaklaştırıyor. Şöyle bir durum var ki, ergenlik dönemi insanların sosyal ilişkilerini kurmaya başladığı ve duygusal gelişimlerinin en üst seviyede olduğu bir dönemdir. Ama maalesef, gençler teknolojinin gelişmesiyle birlikte sosyal hayattan uzaklaşarak beyinlerinde mutluluk hormonu salgılayan teknolojik cihaz ve platformları tercih ediyor. Ve bu şekilde de, toplumda asosyal bir kitle meydan geliyor.
Teknoloji Bağımlılığının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Teknoloji bağımlılığı insanlarda yemek, tuvalet ya da cinsel yaşam gibi vazgeçilmez bir davranıştır. Yemek yemekten nasıl vazgeçemiyorsak teknolojiden de vazgeçmek onun kadar zor bir durum anlayacağınız. O kadar önemli bir ölçüde beynimiz etkileyen bu bağımlılıktan kurtulmanın en etkili yolu gençlere teknoloji kullanımı esnasında beynimizde olanları açıklayarak onları teknoloji bağımlılığı konusunda eğitmektir. Teknoloji bağımlılığı beynimizde neye neden olur, sonuçları nelerdir, teknolojiyi kısıtlamanın yolları nelerdir bu gibi sorularak cevaplar bularak bu bağımlılık aza indirilebilir ya da ortadan kalkabilir. Teknoloji bağımlılığını tedavileri şunlardır:
- Bilişsel Davranışsal Terapiler (CBT)
- Mantıksal Davranışsal Terapiler (DBT)
- Kabul etme ve Söz verme Terapisi (ACT)
- Grup Süreci
Teknoloji Bağımlılığından Kurtulmak Mümkün mü?
Elbette yukarıda bahsi geçen tedavilerle teknoloji bağımlılığından kurtulmak mümkündür. Yeter ki, siz diğer bağımlılıklar gibi bunun farkında olun bunun için bir şeyler yapmaya çalışın.
Herhangi bir sorunuz olduğunda yorumlardan ulaşmayı unutmayın. Aşağıda Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Teknolojileri alanında Dr. Öğretim Üyesi Yavuz Samur’un teknoloji bağımlılığıyla ilgili keyifli tespitlerini seyredebilirsiniz.
Online Sınav Hazırlayabileceğiniz Araçlar
Teknoloji Bağımlılığı TedX Konuşması – Dr. Öğrt. Üye. Yavuz Samur
Kaynak: https://www.sandstonecare.com/resources/substance-abuse/technology-addiction
